مروری بر شرح حال مردان علم وعمل، فرحناکی مقدم

ستایش خداوندی را که علم صفت ذات اوست و تعلیم را بعد از خلقت و آفرینش ، فعل خود شمرده[1]، و برای عالمان جایگاهی رفیع مقرر فرموده است[2] ؛ و درود بیکران بر آگاه¬ترین خلق خدا ، شهر علم[3] ، حضرت رسول مکرم اسلام صلی الله علیه و آله و سلم ، که آموختن را بدون مرز مکانی و زمانی ترغیب نمودند[4] ؛ و سلام بی شمار بر اهل بیت عصمت علیهم السلام ، که به مدال الهی راسخان در علم ( نفوذ کنندگان در دانش ) مزین هستند[5] ؛ و لعن و نیستی بر جاهلان علم گریز و عالم ستیز از ابتدا تا انتها .

از آنجا که واژه علم و عالم ( همانند واژگان حریت و آزادگی ، جوان و جوانمردی ، عزت و ذلت ، هنر و هنرمند و …) دستاویز برخی نااهلان و شاید دشمنان تزویرگر ، برای رسیدن به اهداف شوم و باطل قرار گرفته ( و لذا بعضی جاهلان ، عالم قلمداد گشته و گاه از آنان الگو سازی شده است ) پرداختن به تبیین این واژه و معرفی دارندگان ویژگی کاری بجا و بلکه ضرورتست ؛ و چون انگیزه این نگارش شناساندن هر چند مختصر یک عالم فرزانه ، آموزش دیده و آموزگار است به منظور تعریف گوشه ای از معنای علم ، به کلامی نورانی ، از گفتار دروازه علم نبی ، حضرت مولا علی علیه السلام[6] بسنده می شود ، سئل أمیرالمؤمنین علیه السلام : عن العلم ؟ فقال علیه السلام : أربع کلمات ؛ أن تعبد الله بقدر حاجتک إلیه ، و أن تعصیه بقدر صبرک علی النار ، و أن تعمل لدنیاک بقدر عمرک فیها ، و أن تعمل لآخرتک بقدر بقائک فیها[7] . ترجمه حدیث (به نظم دوست عزیز ، حاج آقای راجی) .
شد سؤال از علم ، نزد بوتراب گفت مولا علم دارد چار باب
باشد اول بندگی لایزال تا بقدر حاجتت در آن جناب
ثانیا عصیان او تا حد صبر بر عتاب و بر عقاب و بر عذاب
ثالثا از بهر دنیای دَنِیّ هم عنان عُمر باید زد رکاب
رابعا از بهر آن دار البقاء هم بقدر عمر آنجا کن ثواب
خود بگو ای مدعی علم و عقل حد خوردن حد شهوت حد خواب
بر پژوهشگر در آثار معادن دانش و عالمان کامل ، ائمه اطهار علیهم السلام به خوبی روشن است ، علمی که آموختنش بر همگان لازم ، و بر زن و مرد فرض گشته ، همانا معرفت به خدا و اولیائش و قیامت (اصول دین) آشنایی با احکام الهی و دستورات أنبیائش (فروع دین) و شناخت روش صحیح برخورد با اطرافیان و افراد جامعه (اخلاق) است ، که خود فرمودند : « بالعلم یعرف الله و یوحد ، به توصل الأرحام ، به یعرف الحلال و الحرام و ….[8] » . البته آموزش در تمام رشته¬های مفید و سالم ، با رعایت ضوابط مطلوب بوده «هل یستوی الذین یعلمون و الذین لا یعلمون[9] » و امید هر مسلمانی آن است که در تمام فنون مثبت ، بهترین¬های جهان از دوستان اهل بیت علیهم السلام باشد .
شرح حال حاج شیخ غلامرضا فرحناکی مقدم فرزند : محمّد –تولد 1314 خورشیدی
و اما شخصیت مورد نظر حضرت حجة¬الإسلام و المسلمین حاج شیخ غلامرضا فرحناکی مقدم (معروف به حاج آقای فرحناکی) در سال 1314 هجری شمسی در دیار پاک¬مردان ، طبس گلشن ، در خانه ای محقّر , پشت مسجد خیابان ( حاج آقای نمائی ) در خانواده ای وارسته و متّقی چشم به جهان گشودند . پدر مکرّم ایشان ” استاد محمّد ” از شناخته شدگان به وَرع بودند , گرچه از نظر سواد مرسوم بهره¬ای نداشتند ولی در جهت التزام به دستورات دین , به ویژه شرکت نماز جماعت و رعایت حقّ الناس توفیق زیادی داشتند .
حاج آقا معصومی [10] نقل کردند : یکی از روزها که مرحوم استاد محمّد ، مشغول لگد کردن گِل و آماده سازی آن بودند ، شخصی ایشان را صدا زد : بیائید که کارتان دارم . گفتند : الآن وقت کاریست که به عهده گرفته ام ( ساعت کاری است ) ، اگر می شود شما کارتان را بگوئید من می شنوم ، و اگر لازم است کار را تعطیل کنم و از محل گل بیرون بیایم , بعداً بیائید . آری این همان کسب حلالی است که نُه بخش از دَه جزء عبادت شمرده شده است [11] و یکی از آثار و برکات آن در دنیا , فرزندان صالح و مفید است .
باری ” آقا غلامرضا حدود هفت , هشت سالگی به مکتب رفته ، رشد جسمی را با تغذیه جان از کلام روحفزای حق همراه ساختند ، و به علاقه درونی در 14 سالگی پا به حوزه علمیه طبس ( حسینیه خان ) گذاشته و از محضر اساتید آن سامان ، همچون مرحوم حاج شیخ محمد علی مدرس و آیه اللة شیخ ابراهیم مجتهد نجفی و … کسب فیض نمودند و از باب « زکاة العلم نشره[12]» به جهت دقت در آموختن کتب درسی ، از همان أوائل تحصیل ، تدریس را نیز آغاز کردند .
پس از اتمام ادبیات ( سال 1333 هـ. . ش تقریباً ) شیخ غلامرضا عازم حوزه کهن و پربار مشهد الرضا علیه السلام گشته ، و با سکونت در مدرسه علمیه سلیمان خان تحصیل را با جدیّت تمام ، در عُسرت و غُربت ادامه دادند ؛ و دروس حوزوی تا خارج را از محضر اساتید مُبرّز فن مانند حضرات آقا میرزا احمد مدرس ( شرح لمعه ) ، آقا سید محمود علوی ، حاج شیخ هاشم قزوینی ، آیة الله قمی ( رسائل و مکاسب ) ، حاج آقا سید محمد مددی ( کفایه الإصول ) و… بهره گرفته و در پایان دوره تحصیل ، مباحث خارج را از خرمن إفاضات استاد صمدانی حضرت آیة الله العظمی میلانی خوشه چیدند .
اشتیاق حجة الاسلام شیخ غلامرضا به ارشاد خلق به سوی خالق و اولیاء و دینش باعث شد از همان اول جوانی در هر موقعیت مناسبی بار سفر بسته ، به مناطق مختلف کشور ، دور و نزدیک و اکثراً جلگه عشق آباد طبس ، و اطراف زرند کرمان و درگز تشریف برده ، و به نشر معارف و احکام اسلام عزیز بپردازند .
خاطرات تلخ و شیرین و سازنده آن سفرها ، بسیار شنیدنی و آموزنده است . این سعی بلیغ در تبلیغ منحصر به سفر تبلیغی و منبر نبود ، بلکه در هر مکان و زمانی که اندک فرصتی پیدا می شد ” حتی در اتومبیل ، دید و بازدید و نشستهای دو نفری ” آن را غنیمت شمرده با بیان آیه ، حدیث ، قطعه تاریخی و طرح مسئله فقهی حضّار را مستفیض فرموده و می فرمایند ؛ و از توصیه های ایشان به طلاب بر انجام این وظیفه مهم اینست که : اگر مردم نیایند ما باید به دنبالشان برویم چرا که … « طَبیب دَوّار بطبِّه[13] » و حقیقةً این نحوه تفکر و کار از نیازهای فوری حوزویان ، به ویژه در وضع کنونی جامعه است که بعد از تلاش پیگیر در فراگیری علوم دینی ، پدرانه به سراغ أیتام آل محمد صلی الله علیه و آله و سلم [14] رفته و آنان را که خوابند ، بیدار ؛ و آنان را که ناآگاهند ، آگاه سازند ؛ و آنان که گرفتار موجهای سنگین شبهات و انحرافات اعتقادی ، اخلاقی و عملی شدند ، نجات دهند که دشمنان به مقتضای دشمنی ، بسیار فعالند ؛ آن هم خیلی حساب شده !! .
حجة الإسلام حاج آقای فرحناکی حدود سال 1351 هـ ش از طرف مرجع عالیقدر آیة الله العظمی میلانی ، جهت انجام وظیفه ، به امامت جماعت مسجد و حسینیه مرکزی گلشهر ( قلعه کهنه ) منصوب شدند ، که در آن زمان فاصله خوبی با شهر داشت ؛ و علاوه بر اقامه نماز و مجلس مذهبی ، به سرکشی افراد مستمند رفته از آنان در حد توان دلجوئی می کردند ، و در بعضی موارد واسطه رفع مشکلات می گشتند . و تاکنون ارتباط معنوی ، خدماتی و تبلیغی با اهالی آنجا ادامه دارد .
از سال 1362 هـ ش و پس از تأسیس مسجد حضرت زهرا سلام الله علیها ، در ابتدای خیابان کاشانی (دریادل ) امامت جماعت ظهر و شب آنجا را عهده دار هستند ، و علاوه بر پاسخگوئی صبورانه به مراجعات گوناگون ، موفق به انجام خدمات اقتصادی رفاهی به برخی محرومان در مناطق مختلف شهر می باشند .
از برنامه های اخلاقی و رفتاری بارز ایشان تقدم در سلام و فروتنی می باشد ؛ به گونه ای که افراد عادی و طلبه نوآموز بدون دغدغه به ایشان مراجعه ، سؤال و خواسته و حرف دل خود را مطرح کرده ، پاسخ مناسب و عکس العمل مناسب را دریافت می¬کنند .
تشرف به حرم مطهر مولا علی بن¬موسی¬الرضا علیه أفضل الثناء از برنامه¬های روزانه ایشان می¬باشد ، مگر آنکه مانع فوق العاده¬ای رخ دهد .
رعایت وقت نسبت به قراری که با افراد دارند ، از ویژگی¬های مشهود معظم له است . بسیار اتفاق افتاده که یک ربع قبل از زمان مقرر در محل حاضر گردیدند تا کسی منتظر نماند .
از نکات قابل توجه و آموزنده این بزرگوار ، با توجه به سن و اشتغالات متفرقه ، اهتمام به مطالعه و یادداشت مستمر است ، و کمتر زمانی ایشان را بدون اشتغال به بررسی کتابها و نوشتن مطالب در منزل و غیر آن می توان دید ، و تقریباً همه منابر و جلسات را با مطالعه جدید إفاضه می فرمایند .
خداوند منّان بر توفیقات و برکات و نشاط معظم له بیفزاید و عمر طولانی با عزّت و عافیت بر ایشان ارزانی فرماید . آمین .
استاد دلسوز و مبلغ محقق , حاج آقای فرحناکی ، حدود سال 1343 هـ ش- با خانواده ای اصیل و محترم” کریمی ” از محله پهن کوچه طبس وصلت نمودند , ثمره آن پنج پسر و دو دختر بوده است که سه فرزند ایشان در سِلک مقدس روحانیت قرار دارند .
شرح حال حاج شیخ مجتبی فرحناکی مقدم فرزند : غلامرضا –تولد 1345 خورشیدی
الف : شیخ مجتبی ” متولد 1345 هـ ش ” پس از اتمام دوره ابتدائی پا به عرصه حوزه علمیه ( مدرسه بعثت ، حضرت حجت عجل الله فرجه ، سلیمان خان ) گذاشته , دوران سطح را از محضر اساتید بزرگواری , همچون پدر ارجمند ،حاج آقای فاضل ، حاج آقای رمزی ، حاج شیخ جعفر محمدی ، آیات بزرگوار : سعیدی کاشمری ، حجازی طبسی , موسوی شاهرودی و رضا زاده استفاده کرده و در نهایت خارج فقه و اصول را ، در حلقه درسی استاد کم نظیر حضرت آیة الله العظمی فلسفی شرکت کرده است ، و در مباحث اعتقادیِ حضرت استاد حاج آقای سیدان ، تفسیرِ آیت الله سعیدی ، و اخلاقی معرفتیِ آیت الله فلسفی نیز حاضر شده است .
وی به تشویق عملی و قولی پدر بزرگوار از حدود 15 سالگی به سخنرانی دینی نیز پرداخته است و به فضل خداوند و عنایت اهل البیت علیهم السلام به تدریس و تبلیغ , عمر سپری می کند . خدا و اولیاء دستگیریش فرمایند .
به این خاطره شیرین او توجه کنید : سنین 16ــ 17 سالگی را با شرکت در کلاس درس منطق و معالم پدر عزیز می گذراندم , دوستان هم بحث که غالباً سن بیشتری داشته و بعضی در عالم برزخ بودند ( دوران عقد ) گفتند : حاج آقا ( پدرت ) از ما پرسیدند : پسرمان از دامادی و ازدواج چیزی نمی گوید ؟ … معلوم شد علاوه بر توجه به درس و بحث من , دغدغه تربیتی زیادی نسبت به فرزند داشتند . و ناگفته نماند در 18 سالگی با یک نوشته کوتاه , ایشان اقدام به تزویجم کردند . و لذا این عزیز پدر , هر سه پدر من هستند . « عن النبی صلی الله علیه و آله و سلّم : الآباء ثلاثة ؛ أبٌ ولّدک ، أبٌ زوّجک ( یعنی پدری که تو را به ازدواج رسانده و دامادت کرده است ) و أبٌ علّمک[15] » جزاه الله أحسن الجزاء .
شرح حال حاج شیخ حسین فرحناکی مقدم فرزند : غلامرضا –تولد 1348 خورشیدی
ب : حاج شیخ حسین ” متولد 1348 ” دوران ابتدائی را در دبستان نواب صفوی کوی طلاب گذراند و آنگاه علوم حوزوی را در مدرسه علمیه الحجة عجل الله تعالی فرجه آغاز کرد ، و با بهره گیری از محضر اساتیدی همچون آقای دولتی ، حاج علی آقا ، حاج حسن آقا و حاج محمد آقای طباطبائی و پدر گرام استفاده کرده و مدارج سطح عالی حوزه را در محضر اساتیدی همچون آیات : حاج مهدی آقای مروارید ، مرتضوی و رضازاده گذرانده است ؛ و بالأخره با سکونت در مدرسه علمیه آیة الله العظمی خوئی و شرکت در درس خارج فقه و اصول آیة الله فلسفی بمدت 16 سال ، و درس آیات عظام سید ابراهیم علم الهدی و مرتضوی و باقری¬اصفهانی و شیخ سند به درجه علمی شایسته ای دست یافته ، و با تلاش پیگیر در مباحث , جزء اساتید مُبرز و شناخته شده حوزه در سطوح عالیه می باشد . و شاگردانی کوشا در مدارس علمیه الحجة عجل الله تعالی فرجه ، مجتمع حضرت ابوالفضل علیه السلام ، امام صادق علیه السلام ، دارالعلم و مدتی در مؤسسه فقهی مرحوم آیة الله فاضل لنکرانی و مدرسه عالی نواب و… ، تربیت کرده و همچنان پرورش می دهد . و البته در زمینه تبلیغ و سخنوری نیز شهرتی به سزا دارد ، و جلسات متعددی را شیوا و عالمانه افاضه می فرماید . الله و آل الله بر همت و عزتش بیفزایند .
شرح حال حاج شیخ محمّد فرحناکی مقدم فرزند : غلامرضا(1388 – 1360 خورشیدی)
ج : کربلائی شیخ محمد ” متولد 1360 ” پس از أخذ سیکل , پا به حوزه گذاشته و در مدرسه علمیه الحجة عجل الله تعالی فرجه ، به سرپرستی استاد توانا حاج سید حسن آقای طباطبائی ، با سعی و تلاش مقدمات و سطح را سپری کرد ؛ و به خاطر دغدغه دینی ، همراه با تحصیل علم و کسب فیض از محضر اساتیدی همچون ، ابوی گرام و حاج سید حمزه موسوی ، استاد رضازاده ، و خارج آیة الله خلخالی و تدریس ، در عرصه تبلیغ نیز موفق بود ؛ تا بالأخره پس از سفر تبلیغی آخر صفر ( سال 1430 هـ ق ) و سپس پابوسی أئمه أطهار عراق علیهم السلام ، در فروردین 1388 به سرای آخرت خرامید ، و داغی گران بر دلها نهاد . رحمت و رضوان حق نثارش ، و عنایت أئمه حق همراهش ، و دعای اهل حق بدرقه¬أش باد .
در پایان جزای جزیل پروردگار عالم را برای تمام اساتید و عزیزانی که نامشان ذکر شده و آنان که نامشان از قلم افتاده , در حیات و ممات , مسألت داشته ؛ توفیق همگان بویژه جناب آقای قربانیان را از ذات مستعان خواهانم .

اللهم عجل لولیک الفرج و اعمر اللهم به بلادک و أحی به عبادک و اجعل عواقب امورنا خیرا بمحمدٍ و آله صلواتک علیهم أجمعین صلاة ترغم بها انوف الجاحدین و الحمدلله رب العالمین .
یا صاحب الزمان أدرکنا و لا تهلکنا
” مجتبی ”

________________________________________
[1] . ابتدای سوره علق
[2] . سوره مجادلة : 11
[3] . أنا مدینة العلم و علی بابها . (علی ابن أبی طالب علیه السلام اولین مؤمن و اولین مظلوم : 316)
[4] . قال رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم : أطلبوا العلم و لو بالصین . ( بحار : 1/ 178 ) * اطلبوا العلم من المهد اللحد . (غوالی الدرر :11)
[5] . اصول کافی ، کتاب الحجة ، باب أنّ الراسخین فی العلم هم الائمة
[6] . أنا مدینة العلم و علی بابها . (علی ابن أبی طالب علیه السلام اولین مؤمن و اولین مظلوم : 316)
[7] . المواعظ العددیة : 127
[8] . میزان الحکمة ، واژه علم ، باب 2834
[9] . زمر : 9
[10] . ( از همسایگانشان )
[11] . فی حدیث المعراج : یا احمد إن العبادة عشرة اجزاء ، تسعة منها طلب الحلال . ( میزان الحکمة ح 11325 ، از بحار 77/27 )
[12] . میزان الحکمة ، واژه زکاة ، ح 7603 ، از امام صادق علیه السلام .
[13] . خطبه 108 نهج البلاغه مولا علی علیه السلام در توصیف نبی مکرّم اسلام صلی الله علیه و آله . و بر طلاّب محترم و عالمان اسلامی است که به این صفت خود را بیارایند ، زیرا « العلماء ورثه الإنبیاء » . کافی 1/32 و بصائر الدرجات 1/10
[14] . بر اساس حدیث امام عسگری علیه السلام از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله . ( بحار : 2 /3 )
[15] . المواعظ العددیة: