جزیره هرمز در اشغال پرتغال (۱۰۴۷-۱۰۱۰ هـ ق)
چندی قبل در حال تحقیق و مطالعه ی کتاب بحیره، نوشتهی میرمحمد هاشم بیگ فزونی استرآبادی (۱۱-۱۰ هـ ق) بودم، به نکات قابل توجهی دربارهی مؤلف و اشغال جزیره هرمز توسط پرتغال برخورد کردم که مطالعهی آن برای اهل تحقیق مفید بنظر میرسد: با مطالعه در بابهای: ۱۱،۳۵ ،۳۸ ،۳۹، مشخص میشود مؤلف کتاب بحیره میر محمد هاشم بیگ فزونی استرآبادی سالهای ۱۰۲۲، ۱۰۱۷،۱۰۱۸ ، هـ ق – در هند و لاهور بوده؛ زیرا او از وقایعی سخن میگوید که شخصاً مشاهده نموده است. هم چنین او در باره اشغال جزیره هرمز توسط پرتغال؛ در فراز پایانی باب چهل وسوم آورده است:
« به تاریخ نهصد و سیزده (۹۱۳ ق) فرنگان پادشاه پرتکال بندر هرمز را تصرّف نمودند ملک بندر حیرون یعنی هرمز سلقرشاه بن توران شاه بود پادشاه هرمز مطیع پادشاه پرتکال شد و فرنگان آن بندر را داشتند و زیادتی میکردند بر اهل اسلام تا به تاریخ هزار و ده (۱۰۱۰ ق) به فرموده شاه والاجاه شاه عباس الله ویردی خان حاکم فارس و مردم او و جمیع بنادر جبراً و قهراً هرمز را از فرنگان گرفتند به تاریخ هزار و چهل و هفت (۱۰۴۷ ق) که راقم حروف به کار نوشتن بحیره بود هنوز به استعداد تمام به دست لشکر قزلباش بود تا من بعد چه واقع شود.»
آن چه قطعاً استدراک میشود این که مرحوم فزونی استرآبادی تا سال (۱۰۴۷ هـ ق) زنده بوده و میتوان نتیجه گرفت که او باید در قرن دهم متولد شده باشد. والله عالم بالصواب.
مهدی قربانی« انیس الکتاب»
۱۳شهریور ماه ۱۴۰۰