اشعار ناصرالدین شاه قاجار، و فرمان شاه عباس کبیر در حرمِ رضوی
مرحوم حاجی محمداحتشام التولیه ،در کتاب شمس الشموس صفحه¬¬ی ۲۰۶ و ۲۰۷ چنین آورده : …سنگ نبشته¬ای را که جزء سنگ¬های ازاره ایوان بود در زمان تولیت مرحوم فتح الله پاکروان از محل مزبور در موقع تعمیر ازاره¬های ایوان که یک نواخت می-نمودند کنده و به دستور پاکروان در غرفه¬ی پهلوی پنجره فولاد که راه پله پشت بام حرم مطهر از آن غرفه است نصب نمودند، ولی فعلاً در محل مزبور نصب نیست، در موقعی که مهندس قهرمانی متصدی امور ساختمانی بود کنده شده است.
این سه رباعی هم از ناصرالدین شاه قاجار است:
در طوس جلال کبریا می¬بینم بی پرده تجلی خدا می¬بینم
در کفش کنِ حریم پورِ موسی موسای کلیم با عصا می¬بینم،
رباعی دیگر:
در کفش¬کَنت ستاده جبریل امین جاروب کشد به¬گیسوی حورالعین
سازند غبار کفش زوار تو را کحلِ البصر ملایک علیین
ناصرالدین شاه از آستانه مقدسه فرمان کفشداری داشت، یک روز در کفشداری بزرگ با دو شاخه¬ی طلا کفش¬های زوار را جفت می¬کرد. این رباعی را فی البداهه سروده و با صدای رسا خوانده است:
کجا هوای شهنشاهی زمین دارم که کفشداری سلطان هشتمین دارم
سزد که فخر کنم برشهان به¬روزِ جزا به کفشداری سلطان دین امام رضا
این رباعی روی سنگ مرمر حک شده در دیوار راهروی کفشداری بزرگ صحن کهنه نصب بود در سال ۱۳۴۳ شمسی که کفشداری بزرگ را خراب و ضمیمه رواق جدید الاحداث کردند سنگ رباعی ناصرالدین شاه که براثر خرابی راهرو برداشته شد و معلوم نیست چه کرده¬اند ، مناسب این است که در خود کفشداری نصب می‌شد تا شاهدی برای مجد و عظمت این دربار و فروتنی و ارادت شاهنشاهان جعفری مذهب ایران نسبت به ائمه¬اطهار (ع) باشد، و نیز در سنگ ازاره پایه غربی جلوی ایوان طلا وصل به کفشداری فرمان شاه عباس کبیر حک شده بود راجع به اموراتی که تا چهار فرسنگی اطراف مشهد همیشه باید معمول باشد، از قبیل جلوگیری از فواحش و مسکرات و مناهی شرعیه دینی برای احترام دربار مقدس مذهبی رعایت شود، سنگ نوشته فرمان مزبور که خود یکی از آثار باستانی دوره شاه عباس بود در دوره نیابت تولیت پاکروان و ریاست تشریفاتی محمد هاشم میرزا دولتشاهی موقعی که سنگ‌های ازاره دور صحن تعمیر می‌شد از محل مزبور کنده شده بدون توجه به اهمیت آن مدت‌ها (چند سال) در کنار یکی از غرفه‌های صحن افتاده بود بعد معلوم نشد که آیا در جائی حفظ نموده‌اند یا خیر…
لازم به ذکر است، آن چه اشاره شده مربوط به سال ۱۳۵۰ شمسی است و در حال حاضر نگارنده از شرایط و سرنوشت این سنگ نبشته‌ها اطلاعی ندارد تا اظهار نظر نماید. والله عالم بالصواب.
مهدی قربانی « انیس الکتاب»
۲۵ فروردین ۱۴۰۳ خورشیدی